Sigorta Sektöründe Vergi Uygulamaları

A1. BSMV (Gider Vergileri Kanunu)

Sigorta muamelelerine, 6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu’nun 33. maddesi F bendi uyarınca %5 oranında vergi uygulanmaktadır.

16.8.1991 tarih ve 20962 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 12.8.1991 tarih ve 91/2072 sayılı kararla BSMV oranı %5 olarak belirlemiştir. Söz konusu verginin yükümlüsü sigorta şirketleri olup, katma değer vergisinde olduğu gibi bu bir ara yükümlülüktür ve vergi netice itibari ile hizmetlerden yararlanan kimselere yansıtılmaktadır.

Ancak aynı kanunun 29. maddesine göre aşağıdaki istisnalar bulunmaktadır:

• Mükerrer sigorta muameleleri ile retrosesyon muameleleri dolayısıyla alınan prim, komisyon vesair paralar
• Biçilmemiş veya toplanmamış her türlü tarım mahsulleriyle tarım hayvanları için akdolunan zirai sigortalar dolayısıyla alınan paralar
• Nükleer rizikolara karşı yapılan sigortalar dolayısıyla alınan paralar
• Emeklilik sözleşmeleri, hayat sigortaları (hayat sigortalarında ferdi kaza, hastalık sonucu maluliyet ve tehlikeli hastalıklar teminatlarının da ek teminat olarak verildiği sözleşmeler dahil) ve sağlık sigortaları ile ihracata ait nakliyat sigortalarında sözleşme ve poliçe üzerinden alınan paralar
• İpotek finansmanı kuruluşlarının, konut finansmanı kuruluşlarının ve konut finansmanı fonlarının, 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 38/A maddesinin birinci fıkrasında tanımlanan konut finansmanı kapsamında yaptıkları tüm işlemler dolayısıyla lehe alınan paralar.
• Ayrıca Zorunlu Deprem Sigortası (D.A.S.K.) Primleri de her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır.

Kanunun 31. maddesine göre, sigorta şirketleri, iptal ettikleri sigorta muamelelerine ilişkin vergileri (yalnızca iptal tarihinden sonraki döneme ait olan kısmı), iptalin gerçekleştiği dönemde hesaplanan banka ve sigorta muameleleri vergisinden indirebilirler. Böylece, iptal edilen BSMV’lerin sonraki dönemlerde indirimine imkan tanınmaktadır. Bir sonraki dönemde indirilemeyen vergiler, daha sonraki dönemlerin beyannamelerinde indirim konusu yapılabilir.

A2. YSV (Yangın Sigorta Vergisi)

2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 5. bölüm 40. maddesine göre “belediye sınırları ve mücavir alanlar içindeki menkul ve gayrimenkul mallar için yapılan yangın sigortaları dolayısıyla alınan primler Yangın Sigorta Vergisi’ne tabidir.” Verginin mükellefi sigorta şirketleridir.

Yangın Sigorta Vergisi’nin matrahı, yapılan yangın sigorta muameleleri nedeniyle alınan primlerin tutarı olup, tespit olunan matrah üzerinden ödenecek Yangın Sigorta Vergisi nispeti %10’dur.

A3. Güvence Hesabı

5684 Sayılı Sigortacılık Kanunu 14. maddesi ile oluşturulan Güvence Hesabı, 26.7.2007 tarih ve 26594 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Güvence Hesabı Yönetmeliği” ile düzenlenmiştir.

Hesabın gelirleri şunlardır:

• Her yıl sigorta şirketlerinin zorunlu sigortalar için tahsil ettikleri toplam net primlerin yüzde 1’i
• Her yıl sigorta şirketlerinin Yeşil Kart Sigortaları için tahsil ettikleri toplam net primlerin binde 5’i

Söz konusu yönetmeliğe göre Zorunlu Sigorta veya Yeşil Kart Sigortası yaptıranlardan aşağıdaki oranlarda kesinti yapılarak Güvence Hesabı’na aktarılır.

• Zorunlu sigorta yaptıranların net primlerinin yüzde 2’si oranında sigorta şirketine ayrıca ödeyecekleri katılma payları
• Yeşil Kart Sigortası yaptıranların net primlerinin binde 5’i oranında sigorta şirketine ayrıca ödeyecekleri katılma payları

A4. Trafik Hizmetleri Geliştirme Fonu

Trafik Hizmetleri Geliştirme Fonu, 19.07.1998 tarih ve 23407 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Trafik Hizmetleri Geliştirme Fonu Yönetmeliği ile oluşturulmuştur. 2918 sayılı Kara Yolları Trafik Kanununun değişik 91. maddesine göre tahsil edilen %5 Mali Sorumluluk Sigortası payı bu fona aktarılır.

A5. KDV ve Damga Vergisi

Her türlü sigorta işlemleri, Katma Değer Vergisi ve Damga Vergisinden muaftır.

B – Şahıs Sigortası Primlerinin Gelir Vergisi Matrahından İndirilmesi:

B1. Ücretliler Açısından:

Sigortanın veya emeklilik sözleşmesinin Türkiye’de kâin ve merkezi Türkiye’de bulunan bir sigorta veya emeklilik şirketi nezdinde akdedilmiş olması şartıyla; ücretlinin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat, ölüm, kaza, hastalık, sakatlık, işsizlik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta poliçeleri için hizmet erbabı tarafından ödenen primler ile bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları,

İndirim konusu yapılacak prim, aidat ve katkıların toplamı, ödendiği ayda elde edilen ücretin %10’unu (bireysel emeklilik sistemi dışındaki şahıs sigorta poliçeleri için ödenen primlerde, ödendiği ayda elde edilen ücretin %5’ini) ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamaz.

B2. İşverenler Açısından: (İşverenlerin Çalışanları Adına Şahıs Sigortası Primi Ödemesi)

Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazancı düzenleyen maddeleri, işverenlerin çalışanları adına ödedikleri şahıs sigorta primlerini ticari kazançlarının hesaplanmasında gider olarak kabul etmemektedir. Yanı sıra, Gelir Vergisi Kanunu işveren tarafından çalışana sağlanan para veya para ile ifade edilen menfaatleri ücret olarak değerlendirmektedir. Bu nedenle, işverenler tarafından ödenen şahıs sigorta primleri, çalışan adına ücret bordrosu düzenlenmesi sureti ile ücret ödemesi olarak giderleştirilmektedir. Burada, işverenler yasal sınırlar içerisinde kalan (brüt ücretin %5’ i) ödemelerde herhangi bir ek maliyete katlanmaksızın ödenen şahıs sigorta primlerini ücret gideri olarak giderleştirmektedir. Ancak, belirtilen sınırları aşan prim ödemelerinde aşan kısım net ücret ödemesi olarak kabul edileceğinden gelir vergisi ve damga vergisi yönünden brütleştirilerek bordroya ilave edilecek ve işveren ek maliyete katlanacaktır.

B3. Beyana Tabi Gelir Vergisi Mükellefleri Açısından:

Beyan edilen gelirin %10’unu (bireysel emeklilik sistemi dışındaki şahıs sigorta primleri için, beyan edilen gelirin %5’ini) ve asgarî ücretin yıllık tutarını aşmamak şartıyla, mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat, ölüm, kaza, hastalık, sakatlık, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri ile bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları (sigortanın veya emeklilik sözleşmesinin Türkiye’de kâin ve merkezi Türkiye’de bulunan bir sigorta veya emeklilik şirketi nezdinde akdedilmiş olması, prim ve katkı tutarlarının gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olması ve ücret geliri elde edenlerin ücretlerinin safi tutarının hesaplanması sırasında ayrıca indirilmemiş bulunması şartıyla, eşlerin veya çocukların ayrı beyanname vermeleri halinde, bunlara ait prim ve katkı payları kendi gelirlerinden indirilir).

C – Sigorta Şirketlerinin Kurumlar Vergisi Mükellefiyeti

5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 1. maddesinde Kurumlar Vergisi Mükellefleri sayılmıştır. Buna göre sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler ve iş ortaklıkları Kurumlar Vergisi mükellefidir. Bu durumda sigorta şirketleri, ister Anonim Şirket statüsünde ister kooperatif statüsünde kurulsun Kurumlar Vergisi mükellefi olup bir hesap dönemi içinde elde ettikleri kazançlar Kurumlar Vergisine tabidir. Hukuki statüleri gereği Kurumlar Vergisine tabi olan sigorta şirketleri, bu özellikleri itibariyle Kurumlar Vergisi Kanunu ve ilgili tüm yasal düzenlemelere uymak zorundadırlar.